ट्रॅक्टर ट्रॉलीमध्ये ब्लॅक बॉक्स लावण्याचा नवा नियम – शेतकऱ्यांसाठी फायदेशीर की खर्चिक?
अहमदाबादच्या विमान अपघातानंतर “ब्लॅक बॉक्स” ही संकल्पना पुन्हा चर्चेत आली. मात्र, यावेळी विमानामुळे नव्हे तर ट्रॅक्टर-ट्रॉलीमुळे. केंद्र सरकारच्या रस्ते वाहतूक आणि महामार्ग मंत्रालयाने जारी केलेल्या ट्रॅक्टर ट्रॉली ब्लॅक बॉक्स नव्या अधिसूचनेनुसार मालवाहतूक करणाऱ्या ट्रॅक्टर-ट्रॉलींमध्ये व्हीएलडीटी (Vehicle Location Tracking Device) आणि ईडीआर (Event Data Recorder) — म्हणजेच विमानातील ब्लॅक बॉक्ससारखी यंत्रणा बसवणे बंधनकारक होणार आहे.
ब्लॅक बॉक्स म्हणजे काय?
विमानातील ब्लॅक बॉक्स दोन भागांत विभागलेला असतो —
- Flight Data Recorder (FDR) – उड्डाणाशी संबंधित सर्व तांत्रिक माहिती जतन करतो.
- Cockpit Voice Recorder (CVR) – पायलट आणि को-पायलटचा संवाद रेकॉर्ड करतो.
तो 1000°C पर्यंत तापमान सहन करू शकतो आणि अपघातानंतर कारण शोधण्यात मदत करतो.
ट्रॅक्टरसाठी ब्लॅक बॉक्समध्ये काय असेल?
सरकारच्या अधिसूचनेनुसार ट्रॅक्टर-ट्रॉलींमध्ये दोन महत्वाची उपकरणे बसवली जातील:
- व्हीएलडीटी (GPS आधारित ट्रॅकिंग सिस्टम)
- ट्रॅक्टरचे लोकेशन ट्रॅक करेल
- चोरी झाल्यास शोधण्यात मदत करेल
- ईडीआर (इव्हेंट डेटा रेकॉर्डर)
- ट्रॅक्टरचा वेग, ब्रेक, स्टीअरिंग यासारखी माहिती नोंदवेल
- अपघात झाल्यास कारण शोधण्यासाठी उपयोगी ठरेल
याशिवाय, नवीन मेकॅनिकल कपलिंग आणि इलेक्ट्रिक कनेक्टर बसवणेही बंधनकारक असेल.
शेतकऱ्यांचा विरोध का?
- अतिरिक्त खर्च – ब्लॅक बॉक्स बसवण्यासाठी 20,000 ते 40,000 रुपयांचा खर्च
- गरजेवर प्रश्नचिन्ह – बहुतांश ट्रॅक्टर 20-30 किमीच्या परिघात वापरले जातात
- आधीच आर्थिक ताण – वाढता उत्पादन खर्च, कमी भाव, नैसर्गिक आपत्ती
काँग्रेस नेते सतीश पाटील आणि विजय वडेटवार यांनी या निर्णयावर तीव्र टीका केली असून, शेतकऱ्यांना 18 ऑगस्टपर्यंत ईमेल किंवा पत्राद्वारे हरकत नोंदवण्याचे आवाहन केले आहे.
सरकारचे म्हणणे
सरकारचा दावा आहे की:
- यामुळे सुरक्षितता वाढेल
- चोरी आणि अपघाताच्या घटनांमध्ये तपास सोपा होईल
- आधुनिक तंत्रज्ञानामुळे ट्रॅक्टर “स्मार्ट” होईल
हा नियम केव्हा लागू होईल?
अधिसूचना जरी काढली असली तरी, ट्रॅक्टर ट्रॉली ब्लॅक बॉक्स प्रत्यक्ष अंमलबजावणी 2026–2027 पर्यंत होण्याची शक्यता आहे. त्यामुळे पुढील दोन वर्षे चर्चा, विरोध आणि सुधारणा यासाठी आहेत.
तुमचं मत महत्त्वाचं आहे
हा निर्णय खरंच शेतकऱ्यांच्या सुरक्षिततेसाठी आवश्यक आहे का? ट्रॅक्टर ट्रॉली ब्लॅक बॉक्स की हा फक्त आर्थिक बोजा वाढवणारा निर्णय आहे?
तुमचे विचार कमेंटमध्ये जरूर कळवा.
अधिक माहितीसाठी रस्ते वाहतूक आणि महामार्ग मंत्रालयाची अधिकृत अधिसूचना पाहा.
या विषयावर अधिक वाचा: AIS 140 GPS डिव्हाइस म्हणजे काय?
