निवृत्तीनंतर नियमित उत्पन्नाची सोय कशी करावी? हा प्रश्न अनेक ज्येष्ठ नागरिकांना सतावत असतो. कामकाजाच्या आयुष्यात आपण कितीही बचत केली तरी वृद्धापकाळात स्थिर आणि निश्चित उत्पन्नाची हमी देणारा पर्याय निवडणे महत्त्वाचे ठरते. याच समस्येवर उपाय म्हणून भारत सरकारने सुरू केली आहे पोस्ट ऑफिस सीनियर सिटीझन सेव्हिंग्स स्कीम (SCSS).
ही योजना खास ज्येष्ठ नागरिकांसाठी आहे. त्यांना दरमहा निश्चित उत्पन्न मिळते, तेही सरकारी हमीसह. त्यामुळे गुंतवणूकदारांना सुरक्षितता, विश्वास आणि नियमित व्याज या तिन्ही गोष्टींचा लाभ मिळतो.
योजना काय आहे?
सीनियर सिटीझन सेव्हिंग्स स्कीम (SCSS) ही एक लघु बचत योजना असून ती फक्त 60 वर्षांवरील नागरिकांसाठी उपलब्ध आहे. ज्यांनी स्वेच्छानिवृत्ती घेतली आहे (55 ते 60 वय गट) किंवा संरक्षण सेवेतून 50 व्या वर्षी निवृत्त झाले आहेत, ते देखील यात सहभागी होऊ शकतात.
या योजनेतून मिळणारे उत्पन्न सरकारी हमीसह असते, त्यामुळे जोखीम अजिबात नाही. निवृत्तीनंतर कोणतेही अतिरिक्त काम न करता स्थिर मासिक उत्पन्न मिळवण्याचा हा उत्तम मार्ग आहे.
गुंतवणुकीची मर्यादा
- किमान गुंतवणूक: ₹1,000
- कमाल गुंतवणूक: ₹30 लाख
- एकल व संयुक्त खाते पर्याय उपलब्ध (पती-पत्नी एकत्र खाते उघडू शकतात).
व्याजदर आणि मासिक उत्पन्न
- SCSS वर सध्या 8.2% वार्षिक व्याजदर लागू आहे.
- व्याजाची गणना तिमाही आधारावर केली जाते, पण ते दरमहा खात्यात जमा केले जाते.
👉 उदाहरण: जर तुम्ही ₹30 लाख गुंतवले, तर दरमहा सुमारे ₹20,500 मिळू शकतात.
करसवलती
- गुंतवणुकीवर कलम 80C अंतर्गत ₹1.5 लाखांपर्यंत कर कपात मिळू शकते.
- जर वार्षिक व्याज ₹50,000 पेक्षा जास्त असेल तर TDS लागू होतो.
- ज्यांचे एकूण उत्पन्न करमुक्त मर्यादेत आहे, ते फॉर्म 15H भरून TDS टाळू शकतात.
मुदत आणि नूतनीकरण
- या योजनेची मुदत 5 वर्षे आहे.
- परिपक्वतेनंतर खाते अजून 3 वर्षांसाठी नूतनीकरण करता येते.
अर्ज प्रक्रिया
- जवळच्या पोस्ट ऑफिस किंवा बँकेच्या शाखेत जा.
- अर्ज फॉर्म भरा व आवश्यक कागदपत्रे द्या –
- आधार कार्ड
- पॅन कार्ड
- वयाचा दाखला
- पासपोर्ट साईझ फोटो
- किमान ₹1,000 ठेवून खाते उघडा.
प्रक्रिया सोपी आणि जलद आहे, खाते उघडल्यानंतर तुम्हाला त्वरित व्याज लाभ मिळायला सुरुवात होते.
योजनेची मुख्य वैशिष्ट्ये
- 100% सरकारी हमी – जोखीममुक्त गुंतवणूक.
- नियमित मासिक उत्पन्न – निवृत्तीनंतर सुरक्षितता.
- करसवलत – गुंतवणुकीवर कर बचत.
- लवचिकता – संयुक्त खाते व नूतनीकरणाचा पर्याय.
- आर्थिक व मानसिक शांतता – वृद्धापकाळात आत्मनिर्भर जीवन.
निष्कर्ष
पोस्ट ऑफिस सीनियर सिटीझन सेव्हिंग्स स्कीम (SCSS) ही योजना ज्येष्ठ नागरिकांसाठी सुरक्षित, विश्वासार्ह आणि आकर्षक पर्याय आहे. वाढती महागाई आणि आरोग्य खर्च लक्षात घेता, नियमित मासिक उत्पन्न मिळवणे गरजेचे ठरते. SCSS योजनेमुळे निवृत्तीनंतरही स्थिर जीवनशैली कायम ठेवता येते.
ही योजना निवृत्त व्यक्तींना केवळ आर्थिक आधार देत नाही तर त्यांना स्वाभिमानाने आणि आत्मनिर्भरतेने जीवन जगण्याची संधी देते.
