आपल्या संस्कृतीत स्वयंपाकघर हे प्रत्येक घराचं महत्वाचं अंग मानलं जातं. रोजची भाजी-चटणी, पोळी-भाकरी इथेच तयार केली जाते. पण तुम्हाला माहिती आहे का, भारतात असं एक गाव आहे जिथे कुणाच्याही घरात स्वयंपाक केला जात नाही? तरीही या गावातील लोकं पोटभर जेवतात आणि आनंदाने जीवन जगतात. हे अनोखं गाव म्हणजे गुजरातमधील चांदणकी गाव.
चांदणकी गावातली अनोखी परंपरा
या गावात स्वयंपाकघरं आहेत, पण तिथे गॅस किंवा चूल पेटवली जात नाही. इथल्या लोकांनी एक अशी परंपरा सुरू केली आहे, ज्यामुळे संपूर्ण गावासाठी एकत्र स्वयंपाक केला जातो आणि सर्वजण एकत्र जेवतात.
गावाची लोकसंख्या साधारण 1000 आहे. इथले अनेक तरुण परदेशात किंवा मोठ्या शहरांत स्थायिक झाले आहेत. त्यामुळे गावात मुख्यतः वृद्ध लोकं राहतात. वृद्धांना रोज वेगळं अन्न शिजवण्याचा त्रास होऊ नये म्हणून सामुदायिक स्वयंपाकघराची कल्पना पुढे आली.
सामुदायिक स्वयंपाकघर – गावाचा धडधडता जीव
गावाच्या मध्यभागी एक मोठं सामुदायिक स्वयंपाकघर उभारण्यात आलं आहे. दररोज इथे 60 ते 100 लोकं मिळून स्वयंपाक करतात.
जेवणात साधं पण पौष्टिक अन्न असतं –
- चविष्ट आमटी
- ताज्या भाज्या
- गरम पोळ्या
संपूर्ण गावातील लोकं एकाच ठिकाणी एकत्र येऊन जेवतात. जेवण संपल्यावर सगळे मिळून भांडी घासणं, स्वच्छता करणं अशी कामं करतात.
सामाजिक एकात्मतेचं प्रतीक
चांदणकी गाव फक्त जेवणापुरतं नाही तर सामाजिक सलोख्याचंही उत्तम उदाहरण आहे.
- सर्व सण उत्सव एकत्र साजरे केले जातात.
- गावातील सुख-दुःखात सगळे सहभागी होतात.
- कुठलीही मोठी समस्या आली तर एकत्र येऊन उपाय शोधले जातात.
यामुळे गावात कोणीही एकाकी वाटत नाही आणि वृद्ध लोकंही आनंदी राहतात.
पंचायती राजशिवाय चालणारं गाव
आश्चर्याची बाब म्हणजे स्वातंत्र्यानंतर ग्रामपंचायतीच्या निवडणुका इथे झालेल्याच नाहीत. गावकरी परस्पर समन्वयाने, चर्चा करून सर्व निर्णय घेतात. त्यामुळे हे गाव खऱ्या अर्थाने एकात्मतेचं प्रतीक बनलं आहे.
चांदणकी गावाकडून शिकण्यासारखं काय?
- वृद्धांची काळजी – त्यांच्यावर स्वयंपाकाचं ओझं टाकलं जात नाही.
- सामूहिकता – एकत्र येऊन जेवल्याने नाती घट्ट होतात.
- आरोग्य आणि वेळेची बचत – प्रत्येक घरात वेगळं स्वयंपाक करण्याची गरज नाही.
- एकाकीपणा नाहीसा होतो – विशेषतः वृद्धांना मानसिक आधार मिळतो.
निष्कर्ष
भारताच्या विविधतेत अनेक अनोख्या परंपरा दडलेल्या आहेत. पण गुजरातमधील चांदणकी गाव ही परंपरा खरोखर प्रेरणादायी आहे.
इथले लोकं आपल्याला शिकवतात की, एकत्र राहणं, एकत्र जेवणं आणि एकमेकांना साथ देणं हेच खरी जीवनशैली आहे.
जर आपण आपल्या जीवनात या गावाचा आदर्श घेतला तर आपले समाजबंध अधिक मजबूत होतील.
